စာ​ပေမှတ်တိုင်များ​ကို ဖြတ်သန်း​ခြင်း​

အင်း​ဝ​ခေတ် စကား​ပြေ မှတ်တိုင်နှစ်တိုင်

ပါရာယနဝတ္ထုနှင့်​ ရာဇဝင်​ကျော်၊​ တစ်နည်း​ဆိုရလျှင် အင်း​ဝ​ခေတ်၏ စကား​ပြေမှတ်တိုင်နှစ်တိုင်။ မှန်ပါသည်။ ထိုကျမ်း​ နှစ်ကျမ်း​သည် မြန်မာစကား​ပြေ လမ်း​ကြောင်း​တွင် အ​ရေး​ပါ​သော မှတ်တိုင်များ​အဖြစ် ပညာရှင်အစဉ်အဆက် အ​လေး​အမြတ် ​ဖော်ညွှန်း​ရ​သော ကျမ်း​များ​ဖြစ်သည်။
ကဗျာလင်္ကာထွန်း​ကား​ပြီး​ စကား​ပြေအင်အား​နည်း​သော အင်း​ဝ​ခေတ်တွင် ထိုမှတ်တိုင်ကြီး​နှစ်တိုင်၏ သွင်ပြင်သည် ပို၍ပင် ထည်ထည်ဝါဝါ ရှိလှသည်။
ထိုမျှမက​သေး​ပါ။
ထိုကျမ်း​နှစ်ကျမ်း​တွင် တူ​သော ဂုဏ်ထူး​ဝိ​သေသများ​လည်း​ ရှိပါ​သေး​သည်။ ပါရာယနဝတ္ထုသည် ရှင်မဟာသီလဝံသ၏ လက်ရာဖြစ်သည့်​နည်း​တူ ရာဇဝင်​ကျော်သည်လည်း​ ရှင်မဟာသီလဝံသ၏ လက်ရာပင်ဖြစ်သည်။ ထို့​ကြောင့်​ ပြုစုသူ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး​ တည်း​ ဖြစ်ခြင်း​ဟူ​သော ဂုဏ်ထူး​ဝိ​သေသရှိသည်။
တစ်ဖန် ပါရာယနဝတ္ထုသည် ယ​နေ့​အထိ ​တွေ့​ရသမျှတွင် အ​ဟောင်း​ဆုံး​ မြန်မာစကား​ပြေ ဝတ္ထုဖြစ်သကဲ့​သို့​ ရာဇဝင်​ကျော်သည်လည်း​ ယ​နေ့​အထိ ​တွေ့​ရသမျှတွင် အ​ဟောင်း​ဆုံး​ မြန်မာရာဇဝင်ကျမ်း​ ဖြစ်သည်။ ထို့​ကြောင့်​ အ​ဟောင်း​ဆုံး​ ဟူ​သော ဂုဏ်ထူး​ဝိ​သေသချင်း​လည်း​ တူကြသည်။
ပါရာယနဝတ္ထုသည် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၈၆၃ ခု၊​ ခရစ်နှစ် ၁၅၀၁ ခုတွင် ပြုစုပြီး​စီး​သော ဝတ္ထုဖြစ်သည်။ သံသရာတစ်ဖက် ကမ်း​သို့​ ​ရောက်ရာ​ရောက်​ကြောင်း​ခရီး​ဟု အဓိပ္ပါယ်ရ​သော ပါရာယနသုတ်ကို အ​ခြေပြု၍ ​ရေး​ဖွဲ့​သည်။ ရှင်သာရိပုတ္တရာ၊​ ရှင်​မောဂ္ဂလာန် စ​သောစံပြုဖွယ် ပုဂ္ဂိုလ်ရှစ်ဦး​ အ​ကြောင်း​ဖြစ်သည်။
ရာဇဝင်​ကျော်သည် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၈၈၂ ခု၊​ ခရစ်နှစ် ၁၅၂၀ တွင် ပြုစုပြီး​စီး​သော ကျမ်း​ဖြစ်သည်။ ရှင်မဟာသီလဝံသက ' မဟာသမ္မတဝံသကျမ်း​ ' ဟု အမည်​ပေး​ခဲ့​သော်လည်း​ ​နှောင်း​ခေတ်တွင် ရာဇဝင်​ကျော်ဟု အမည်တွင်သည်။ မဟာသမ္မတ မင်း​ကစ၍ မြန်မာမင်း​ဆက် အင်း​ဝ​ရွှေနန်း​ကြော့​ရှင် အထိပါဝင်သည်။ မဟာဝံသ၊​ ဒီပဝံသ ပါဠိတို့​ကို မြန်မာပြန်သည့်​ အပိုင်း​ကများ​ပြီး​ မြန်မာ မင်း​ဆက်ကိုမူ အကျဉ်း​မျှသာ ​ဖော်ပြသည်။
ထိုကျမ်း​နှစ်ကျမ်း​၏ ဂုဏ်ကို ပညာရှင်တို့​ ​ဖော်ထုတ်ပြခဲ့​ ကြဖူး​ပါပြီ။ ဤ​ဆောင်း​ပါး​တွင်မူ ထိုကျမ်း​နှစ်ကျမ်း​ကို ' စကား​ပြေ မှတ်တိုင်များ​ ' အဖြစ် ရှုမြင်လျှက် စကား​ပြေအ​ရေး​အသား​ ​ကောင်း​မွန်ပုံကိုသာ အား​ပြုတင်ပြလိုပါသည်။ ပါရာယနဝတ္ထုလာ ​အောက်ပါအဖွဲ့​က​လေး​ကို ကြည့်​ပါ။
ငါလည်း​ငါ့​သား​ကို ချစ်၏။ သူလည်း​သူ့​သား​ကို ချစ်၏။ သား​ထက်ကား​ ငါ့​ကိုယ်ကို ငါချစ်စွာခဲ့​၊​ ငါ့​သား​နှင့်​ ငါ့​ကိုတွင်​သော် ငါ့​သား​ကို​ပေး​၍ ငါ့​ကို​စောင့်​ဘိဦး​။
အာဠာဝကမင်း​ကြိး​ကာ အာဠာဝက ဘီလူး​အား​ တစ်​နေ့​လျှင် ထမင်း​အိုး​တစ်အိုး​နှင့်​ လူတစ်​ယောက်​ပေး​မည်ဟု ကတိခံ ခဲ့​သည့်​အတိုင်း​ ​နေ့​စဉ်​ပေး​နေရာမှာ သူ့​သား​ကို ဘီလူး​စာအဖြစ် ​ပေး​ရမည့်​အလှည့်​သို့​ ​ရောလာ​သောအခါ ​ပြောသည့်​စကား​ဖြစ်သည်။ ပထမဆုံး​ မိဘက သား​သမီး​ကို ချစ်ပုံချင်း​တူပုံကို ဝါကျနှစ်​ကြောင်း​ဖြင့်​ ယှဉ်ပြသည်။ ထို့​နောက်တစ်ဆင့်​တက်၍ ' ကိုယ့်​ကိုယ် ' နှင့်​ ' ကိုယ့်​သား​ ' ကို ချစ်ပုံချင်း​ ယှဉ်ပြပြန်သည်။ ထိုအခါ ' ကိုယ်မချိ အမိ​သော်လည်း​ သား​တော်ခဲ ' ' ကမ္ဘာမီး​လောင် သား​ကောင်ချနင်း​ ' ဟူ​သော ' အတ္တ ' သ​ဘော​ပေါ်လာသည်။ ဘီလူး​ထ့​ အသက်စွန့်​ရမည့်​ အ​ရေး​နှင့်​ ကြံုလာ​သောအခါ သူ့​သား​ကိုသာ အလျင်​ပေး​လိုက်ပြီး​ သူ့​ကိုခဏ​စောင့်​ပါဦး​ဟု ​ပြောလိုက်​သောအခါ အာဠာဝကမင်း​ကြီး​၏ အတ္တသ​ဘောကို ဝါကျ​လေး​ကြောင်း​ဖြင့်​ တစ်ဆင့်​ပြီး​တစ်ဆင့်​ မြှင်ပြီး​ပြောသွား​ပုံမှာ ထိထိမိမိ ရှိလှပါ​ပေသည်။ ရာဇဝင်​ကျော်လာ အဖွဲ့​က​လေး​တစ်ခုကိုလည်း​ ကြည့်​ပါဦး​။
သူရဲဟူတုံလျက် (၁) သူ့​စစ်သည်လာ၍ ​ခြောင်း​ခြောင်း​တက်​သော မြူမှုန့်​ကိုမြင်ကတည်း​ ​ကြောက်လန့်​ထိတ်လန့်​လျက် တုန်လှုပ်​သောသူလည်း​ တစ်​ယောက်၊​ (၂) ထိုမျှ၌ ခံချိနိုင်တုံ၍ ရဲတံခွန်များ​ကို မြင်ကာမျှလျှင် ​ကြောက်လန့်​တုန်လှုပ်​သော သူလည်း​ တစ်​ယောက်၊​ (၃) ထိုမျှနှစ်ပါး​ကို မြင်​သောအခါ ခံချိတုံ၍ သူ့​စစ်သည်တို့​ ခြိမ်း​မောင်း​သံကိုမျှ မခံချိ​သော သူလည်း​တစ်​ယောက်၊​ (၄) ထိုမျှသုံး​ပါး​ကို ခံချိနိုင်တုံ၍ ​လေး​မြား​ဓား​လှံတရှည် စူး​ရှတာကို မခံချိ​သော သူလည်း​တစ်​ယောက်၊​ (၅) ထိုမျှ​လေး​ကြိမ်၌ မတုန်မလှုပ် ခံချိနိုင်တုံ၍ သူရဲကသာ အသက်ကိုစွန့်​မြဲ၊​ သူရဲဟူလျက် အသက်ကို ချစ်ဖွယ်မဟိ၊​ အသက်ကိုချစ်​သောသူလည်း​ သူရဲမူဟူ၍ ထိုသို့​သော အမှုကို ​ဖျောက်ခွင်း​နိုင်​သောသူလည်း​ တစ်​ယောက်၊​ ဤငါး​ယောက်တို့​တွင် ​နှောင်း​တစ်​ယောက်သာလျှင် သူရဲလက္ခဏာ အင်္ဂါ​လေး​ပါး​နှင့်​ ပြည့်​စုံ​သော သူရဲကြီး​မည်သတည်း​။
သူရဲ​ကောင်း​၏ သ​ဘောကိုပြရာတွင် (၁) ရန်သူစစ်ချီလာ၍ မြူမှုန်ထသည်ကို မြင်ရုံနှင့်​ကြောက်သူ၊​ (၂) ရဲတံခွန်များ​ကို မြင်ရုံနှင့်​ကြောက်သူ၊​ (၃) ခြိမ်း​မောင်သံကြား​ရုံနှင့်​ကြောက်သူ၊​ (၄) လက်နက်စူး​ရှသည်ကို မခံနိုင်ဘဲ ​ကြောက်သူ၊​ (၅) ထိုအရာ အား​လုံး​ကို ခံနိုင်ရည်ရှိပြီး​ အသက်စွန့်​ဝံ့​သူဟူ၍ တစ်ဆင့်​ပြီး​တစ်ဆင့်​ မြှင့်​၍မြှင့်​၍ ပြလာပြီး​ ​နောက်ဆုံး​ပုဂ္ဂိုလ်မျိုး​မှ သူရဲ​ကောင်း​ ပီသ​ကြောင်း​ ​ပြောပြပုံမှာလည်း​ ထိထိမိမိ ရှိလှပါသည်။
စာဖတ်သူအား​လုံး​ တစ်ဆင့်​ပြီး​တစ်ဆင့်​ ဆွဲ​ဆောင်လာပြီး​မှ အဓိကအချက်ကို စွဲသွား​အောင် ပြလိုက်ခြင်း​ဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ အ​ရေး​အကြီး​ဆုံး​အချက်ကို ​နောက်ဆုံး​ကျမှ ထင်း​ခနဲပြလိုက်ခြင်း​ဖြင့်​ ပို၍​လေး​နက်သွား​အောင် ပြုခြင်း​ဖြစ်သည် ဟုလည်း​ ဆိုနိုင်ပါသည်။
ဤသို့​သောဂုဏ်များ​နှင့်​ ပြည့်​စုံ​သော စကား​ပြေကျမ်း​နှစ်ကျမ်း​တွင် စကား​သုံး​နှုန်း​ရာ၌ သူ့​ခေတ်သူ့​အခါအ​လျောက် အသုံး​တွင်​သော စကား​များ​ကို သူ့​ခေတ်၏ သွင်ပြင်အမူအရာအဖြစ် တစ်​စေ့​တစ်​စောင်း​ ​တွေ့​ရသည်။
- သူတို့​ခူး​သော ထမင်း​အရသား​ကို " သာလကာ " စား​ရ၏။
(မပင်မပန်း​ လွယ်လွယ်ကူကူ စား​ရ၏)
- အာဠာဝက ဘီလူး​ ' ​ကျောက်ချင်း​ ' ထ၍
(အလျင်အမြန်ထ၍)
- " စာတီ " ဝယ် တံမြက်လှည်း​ဖူး​သော သူကား​
(​စေတီဝယ် တံမြက်လှည်း​ဖူး​သော သူကား​)
- ရဟန်း​သံဃာတို့​ကို ​စောင့်​ရှောက် " သိမ်း​ပကား​ " သည်လည်း​တစ်ပါး​
(ရဟန်း​သံဃာတို့​ကို ​စောင့်​ရှောက်သိမ်း​ပိုက်သည်လည်း​ တစ်ပါး​) စသည်တို့​ဖြစ်သည်။
' သာလကာ၊​ ​ကျောက်ချင်း​၊​ စာတီ၊​ သိမ်း​ပကား​ ' တို့​သည် ယခု​ခေတ်တွင် အသုံး​တိမ်သွား​ပြီဖြစ်​သော ထို​ခေတ်သုံး​ စကား​ များ​ဖြစ်သည်။
ယခု​ခေတ်တွင် သုံး​နေ​သေး​သော်လည်း​ သုံး​ပုံချင်း​ ကွဲပြား​နေပြီဖြစ်​သော စကား​များ​ကိုလည်း​ စိတ်ဝင်စား​ဖွယ် ​တွေ့​ရပါ​သေး​သည်။
- သီရိဝဎုနလည်း​ ငါရဟန်း​မပြုတတ်အား​ခဲ့​၊​ ငါ့​ခင်ပွန်း​လျှင် ရဟန်း​ပြု​လေကာမူဟူ၏။
- သီတင်သုံး​ချင်း​တို့​အား​ နှစ်ပါး​သော သင်္ဂြိုဟ်ခြင်း​ဖြင့်​ သင်္ဂြိုဟ်​တော်မူ​သော အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ကျင့်​ဝတ် အခန်း​တော်ကား​
ဤပုံစံနှစ်ခုတွင် ' ခင်ပွန်း​ကို ' ' မိတ်​ဆွေ ' ဟူ​သော အဓိပ္ပါယ်ဖြင့်​ သုံး​ထား​ပါသည်။ ယခု​ခေတ်တွင်မူ မိတ်​ဆွေဟု ဆိုလိုလျှင် ' အ​ဆွေခင်ပွန်း​ ' ဟု တွဲသုံး​မှ အဓိပ္ပါယ်​ပေါ်​တော့​သည်။ ' ခင်ပွန်း​ ' ဟု တစ်လုံး​တည်း​သုံး​လျှင် ' လင်သား​ ' ဟူ​သောအဓိပ္ပါယ်ကိုသာ အများ​နား​လည် ​နေကြ​ပေပြီ။ ထို့​အတူ (သင်္ဂြိုဟ်)ကိုလည်း​ ' ​ထောက်ပံ့​သည် ' ဟူ​သော အဓိပ္ပါယ်ဖြင့်​ သုံး​ထား​ခြင်း​ဖြစ်သည်။ ယခု​ခေတ်တွင်မူ ' သင်္ဂြိုဟ်သည်ဆိုလျှင် (​နောက်ဆုံး​ခရီး​ကို လိုက်ပါပို့​ဆောင်​ထောက်ပံ့​သည့်​သ​ဘောဖြင့်​) အ​လောင်း​ကို မီး​ရှို့​သည် ' ဟု နား​လည်​နေကြ​ပေပြီ။ တဖြည်း​ဖြည်း​ အသုံး​ခြား​နား​လာခြင်း​ပင် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့​အတူ ရာဇဝင်​ကျော်မှ
- ပြည်ထဲ စီး​ပွား​ရာ​သော အကျင့်​ခုနှစ်ပါး​ကား​ -
- အ​ဟောင်း​အတိုင်း​ကျင့်​သော မင်း​လက်ထာက်သာလျှင် ' ပြည်ထဲစီး​ပွား​၏ ' ဟူ​သော ပုံစံများ​တွင် ' စီး​ပွား​ ' ကို ကြိယာ အဖြစ် သုံး​ထား​ကြောင်း​ ​တွေ့​ရသည်။ ယခု​ခေတ်တွင်မူ ' စီး​ပွား​ ' ဆိုလျှင် နာမ်ဟုသာ သိ​နေကြ​ပေပြီ။ ​ခေတ်အ​လျှောက် အသုံး​ပြောင်း​ လာခြင်း​ဖြစ်ပါသည်။ ထို့​ပြင် ရာဇဝင်​ကျော်၌ အကြိမ်ကြိမ်​တွေ့​ရ​သော ' ဘုရား​ရှင် မင်း​တရား​ကြီး​ ' ဟူ​သော အသုံး​အနှုန်း​ကလည်း​ ​နောင်တစ်​ခေတ်တွင် ' ဘုရား​ရှင် ' မှ ' ဘုရင် ' သို့​ ​ပြောင်း​လဲ​ရွေ့​လျောလာမည့်​ ဖြစ်စဉ်ကို အရင်း​အမြစ်အဖြစ် သက်​သေပြ​နေသကဲ့​သို့​ ရှိပါသည်။ စကား​သုံး​နှုန်း​ရာတွင် လှစ်၍ (ဖွင့်​လှစ်၍)၊​ မြစ်၏ (တား​မြစ်၏)၊​ သက်၍ (ဆင်း​သက်၍)၊​ ဖျစ်၍ (ဖျစ်ညှစ်၍)၊​ နာ​သော (နာခံ​သော) စသည်ဖြင့်​ ကြိယာတစ်လုံး​တွင် စူး​ကနဲ ရှခနဲ ပြိုး​ပြိုး​ပြက်ပြက် သုံး​ပု့​များ​တွေ့​ရသည့်​နည်း​တူ ' ​ကောင်း​ယဉ်​စေ၏ (​ကောင်း​မွန်ယဉ်​ကျေး​စေ၏)၊​ အလှ​ကျော်၏ (အလှသတင်း​ ​ကျော်ကြား​၏)၊​ အသွား​ပန်၏ (သွား​မည်ပန်ကြား​၏)၊​ ကြား​နှံ့​လေ၏ (အနှံ့​ ကြား​သိ​လေ၏) ' စသည်ဖြင့်​ စကား​လုံး​နည်း​နည်း​နှင့်​ အဓိပ္ပါယ်တာသွား​အောင် ကျစ်ကျစ်လျစ်လျစ် တွဲသုံး​ပုံများ​ကိုလည်း​ နှစ်သက်ဖွယ် ​တွေ့​ရပါသည်။ ဝါကျဖွဲ့​ရာတွင် ' ​တောင်း​ပြန် တုံတုံ​တောင်း​လတ်တည်း​ ' (အကြိမ်ကြိမ်​တောင်း​ကြောင်း​ပြ)၊​ နတ်ပြည်သို့​ ဖြစ်​လေ၏ (နတ်ပြည်မှာ ဖြစ်​ကြောင်း​ပြ) စသည်ဖြင့်​ ယခု​ခေတ်နှင့်​မတူ​သော ဝါကျဖွဲ့​ဟန်များ​ကို ထို​ခေတ်သွင်ပြင် ဟန်ပန်အဖြစ် ​တွေ့​ရသည်။ ​ယေဘုယျအား​ဖြင့်​ဆိုရလျှင် ဝါကျဖွဲ့​ဟန် ရှင်း​လင်း​ပြေပြစ်ပြီး​ ဖတ်ချင်စဖွယ် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ ပါရာယန ဝတ္ထုလာ -
- ထိုအခါ၌ အရှင်သာရိပုတ္တရာကား​ တစ်​နေ့​တွင်​သော် အသပြာ​ငွေအတိ ဆယ်တင်း​ဝင်၍ ဆယ်တင်း​အသုံး​အစွဲ ထုတ်​သော ပုဏ္ဏား​အမျိုး​၌ဖြစ်၍ ' သရဒလုလင် ' ဟုအမည်တွင်၏ အရှင်​မောဂ္ဂလာန်ကား​ တစ်​နေ့​တွင်​သော် အသပြာငါး​တင်း​ဝင်၍ ငါး​တင်း​အသုံး​အစွဲထုတ်​သော အသည်သူကြွယ်မျိုး​၌ ဖြစ်၍ ' သီရိဝဎုနသူကြွယ် ' ဟု အမည်တွင်၏
ဟူ​သော အဖွဲ့​ကိုကြည့်​လျှင် ရှင်သာရိပုတ္တရာ​လောင်း​နှင့်​ ရှင်​မောဂ္ဂလာန်​လောင်း​တို့​ အ​ခြေအ​နေချင်း​တူပုံကို ဝါကျ နှစ်​ကြောင်း​ဖြင့်​ ဟန်ချက်ညီညီ ဖွဲ့​ထား​ပုံကို နှစ်သက်ဖွယ်​တွေ့​နိုင်ပါသည်။ သ​ဘောတူ အ​ကြောင်း​အရာနှစ်မျိုး​ကို ပုံစံတူဝါကျ နှစ်​ကြောင်း​၌ ဖွဲ့​ခြင်း​ဖြင့်​ စာဖတ်သူ၏အာရုံကို ပို၍ဆွဲ​ဆောင်နိုင်ပြီး​ ဖတ်ချင်စဖွယ် ဖြစ်ရသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ ထို့​အတူ ရာဇဝင်​ကျော်လာ
- တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ပုဏ္ဏာအမျိုး​ဖြစ်​သော ဇဏက္ကပုဏ္ဏား​သည်ကား​ ​ဗေဒင်သုံး​ပုံလည်း​ တတ်စွာ၏။ မန္တရား​ကျမ်း​၊​ ​ဆေး​ကျမ်း​ အစရှိသည်ကိုလည်း​ ​ဆောင်နိုင်၏။ ဥပါယ်တံမျဉ် အ​ကြောင်း​အချက်၌လည်း​ လိမ္မာစွာ၏။ ပဋိဘာန်ပညာလည်း​ ကျင့်​၏။ အထူး​ထူး​သော နီတိကျမ်း​ဂန် ကိုလည်း​ဆောင်နိုင်၏။
စသည်ဖြင့်​ ဇဏက္ကပုဏ္ဏား​၏ အရည်အချင်း​များ​ကို တစ်ခုပြီး​တစ်ခု ဖျတ်ခနဲ ဖျတ်ခနဲ ဝါကျတိုက​လေး​များ​ဖြင့်​ ပြသွား​ပုံမှာ လည်း​ သွက်သွက်လက် ရှိလှပါသည်။
ဤသို့​ဖြင့်​ အင်း​ဝ​ခေတ် စကား​ပြေ မှတ်တိုင်ကြီး​ နှစ်တိုင်ဖြစ်​သော၊​ စကား​ပြေ အ​ရေး​အသား​ ​ကောင်း​မွန်လှ​သော ပါရာယနဝတ္ထုနှင့်​ ရာဇဝင်​ကျော်တို့​သည်ကား​ ယခုနှစ်​ပေါင်း​ ငါး​ရာနီး​ပါး​ရှိသည့်​တိုင် မြန်မာစကား​ပြေ လမ်း​ကြောင်း​တွင် မယိမ်း​ မယိုင် ခိုင်ခိုင်မာမာ ရပ်တည်လျက် ရှိ​နေပါသတည်း​။

​ငွေတာရီမဂ္ဂဇင်း​၊​
အမှတ် ၃၀၊​
ဇန်နဝါရီ ၊​ ၁၉၈၅ ၊​