စာ​ပေမှတ်တိုင်များ​ကို ဖြတ်သန်း​ခြင်း​

ကဗျသိင်္ဂီ

[ ၁ ]
ကဗျသိင်္ဂီ ...
အမည်က တည်ငြိမ်သည်။ လှပသည်။ ဤအမည်ကို ' ​ရွှေအဆင်တန်ဆာနှင့်​တူ​သော ကဝိတို့​၏ ဥစ္စာ၊​ ကဗျာရတနာ သိုက်ကြီး​ ' ဟု အနက်ဖွင့်​ထား​သည်။
ဤရတနာသိုက်ကြီး​ကို ဖန်တီး​တည်​ဆောက်သူကား​ ' ကျိုက်လတ်ဆရာချစ် ' ဟု ထင်ရှား​သော မြန်မာပညာရှိ ကဗျာ ဆရာကြီး​ပင် ဖြစ်ပါသည်။
ကျိုက်လတ်ဆရာချစ်သည် ကိုလိုနီ​ခေတ်က ထင်ရှား​သော ကဗျာဆရာကြီး​ တစ်ဦး​ဖြစ်ပါသည်။ ဆရာချစ်ကို ဝိ​သေသန ပြုရာတွင် ' လယ်တီတရား​ သတင်း​စာ၊​ ရယ်ရွှင်ဖွယ် အလင်း​မဂ္ဂဇင်း​၊​ ဝိဇယဂျာနယ်၊​ ​ခေတ်သစ်ဂျာနယ် စသည်တို့​တွင် စာ​ရေး​ဆရာ အယ်ဒီတာအဖြစ်ဖြင့်​ နှစ်​ပေါင်း​များ​စွာ လုပ်ကိုင်​ဆောင်ရွက်ခဲ့​ဖူး​သူ မြန်မာကဗျာဆရာကြီး​ ' ဟူ၍ ကဗျသိင်္ဂီကျမ်း​တွင် ​ဖော်ညွှန်း​ ထား​သည်ကို ​တွေ့​ရသည်။
ကျိုက်လတ်ဆရာချစ်၏ ကဗျာများ​ကို စုစည်း​ထား​သော ' ကဗျသိင်္ဂီ ' ကျမ်း​သည် ၁၉၃၄ ခုနှစ်တွင် ​ပေါ်ထွက်လာသည်။ မြန်မာစာ​ပေ​လောကတွင် ကဗျာစာဆိုတစ်ဦး​၏ ကဗျာ​ပေါင်း​ချုပ် စာအုပ်အဖြစ် အ​တော်​စော​စောကပင် ​ပေါ်ထွက်လာ​သော စာအုပ် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုရပါလိမ့်​မည်။

[ ၂ ]
ကဗျသိင်္ဂီ ကျမ်း​လာ ကဗျာများ​သည် ' စပ်ဆိုင်ရာ စပ်ဆိုင်ရာ မိတ်​ဆွေအ​ပေါင်း​တို့​၏ တိုက်တွန်း​တောင်း​ပန်ချက်အရ အသီး​သီး​ အသကအသက ' ​ရေး​သား​ချီး​မြှင့်​ရ​သော ကဗျာများ​ဖြစ်​ကြောင်း​ နိဒါန်း​အရ သိရပါသည်။ ဤ​ဖော်ပြချက်တွင် မြန်မာတို့​၏ နှစ်သက်မြတ်နိုး​ဖွယ် ဓ​လေ့​တစ်ခု ထင်ဟပ်​နေသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ အခြား​မဟုတ်ပါ။ အ​ကြောင်း​ကိစ္စ ကြံုကြိုက်လာသည့်​အခါ ​ကောက်ကာငင်ကာ ကဗျာဖွဲ့​တတ်သည့်​ ဓ​လေ့​ဖြစ်ပါသည်။
မြန်မာသည် ကဗျာကို ချစ်သည်။ မြတ်နိုး​သည်။ ​ကောက်ကာငင်ကာ ကဗျာဖွဲ့​နိုင်သည့်​ စွမ်း​ရည်ကို တန်ဖိုး​ထား​ ​လေး​စား​သည်။ ဖိုး​သူ​တော်ဦး​မင်း​နှင့်​ လူဦး​မင်း​တို့​ အပြန်အလှန် ကဗျာဖွဲ့​ကြပုံ၊​ ​မောင်း​ထောင်း​ ဦး​ကျော်လှ၊​ ဦး​ဉာဏ်ကျယ် စသည့်​ သံချိုဆရာကြီး​များ​ ရုပ်​သေး​စင်တွင် သံချိုကဗျာများ​ လက်တန်း​စပ်ဆိုကြပုံတို့​ကို ယခုတိုင် တသသ ​ပြောစမှတ်ပြု​နေကြဆဲပင် မဟုတ် ပါ​လော။ ယခု​ခေတ်တွင်လည်း​ အရှင်ဝိစိတ္တ သာရာဘိဝံသ ဆရာ​တော်ကြီး​၏ ဂုဏ်ကို ရတုကဗျာ​ရေး​ဖွဲ့​ပြီး​ ရွတ်ဆိုပူ​ဇော်သည့်​ ကိစ္စမျိုး​ကအစ ထိမ်း​မြား​မင်္ဂလာ ပွဲများ​တွင် သတို့​သား​ သတို့​သမီး​၏ ဂုဏ်ကို ရတုကဗျာ​ရေး​ဖွဲ့​ပြီး​ ရွတ်ဆိုဂုဏ်ပြုသည့်​ ကိစ္စမျိုး​အထိ လတ်တ​လော ကဗျာဖွဲ့​သည့်​ အ​လေ့​ တွင်ကျယ်​နေသည် မဟုတ်ပါ​လော။
ကဗျာဆရာကြီး​ ကျိုက်လတ်ဆရာချစ် သည်လည်း​ အ​ကြောင်း​ကိစ္စ ကြံုကြိုက်လာသည့်​အခါတွင် ဤပုံဤနည်း​အတိုင်း​ပင် ကဗျာများ​ ​ရေး​ဖွဲ့​ပါသည်။ ကဗျသိင်္ဂီ ကျမ်း​တွင် ဆရာကြီး​၏ ကဗျာ ၄၆ ပုဒ်ကို ​တွေ့​ရပါသည်။ အမျိုး​အစား​ ခွဲခြား​ကြည့်​မည်ဆိုလျှင် ' ဖြစ်ရယ်မှတ်တမ်း​ဘွဲ့​ ' ကဗျာမျိုး​လည်း​ ပါဝင်သည်။ သာဓကအား​ဖြင့်​ တွံ​တေး​မြိုင်အပိုင် ဓနုပ်တိုက်နယ်ရှိ ဓနုပ်​စေတီ​တော်ကြီး​ ထီး​တော်တင်ပွဲ ​အောင်ဩဘာမင်္ဂလာရတု၊​ ​ကျောက်တန်း​မြို့​ကျောင်း​ အလှူပွဲ​ရေစက်ချ မင်္ဂလာရတု၊​ ​ရွှေတိဂုံဘုရား​ကြီး​ မီး​ခ​သော အထိမ်း​အမှတ်ဘွဲ့​ ​တေး​ထပ်စသည်တို့​ ဖြစ်ပါသည်။
' ပုဂ္ဂိုလ်ဘွဲ့​ ' ကဗျာမျိုး​လည်း​ ​တွေ့​ရပါသည်။ နတ်တလင်း​မြို့​ ​ကျောင်း​ကြီး​ရွာ ဓမ္မကထိက ​မောင်ချစ်လှဘွဲ့​ ရတုပိုဒ်စုံ၊​ ဆာ​ဂျေ​အေ​မောင်ကြီး​ဘွဲ့​ ရှစ်ဆယ်​ပေါ်၊​ လယ်တီပဏ္ဍိတ ဦး​မောင်ကြီး​ဘွဲ့​ ရှစ်ဆယ်​ပေါ်၊​ ဓမ္မကထိက ​မောင်ထွန်း​ကြိုင်ဘွဲ့​ ​လေး​ချိုး​ကဗျာ စသည်တို့​ ဖြစ်ပါသည်။
သီ​ပေါမြို့​ ရတနာသီဟ ဂျာနယ်ဘွဲ့​ ရှစ်ဆယ်​ပေါ်၊​ ​ဝေဘူစံ ဇာတ်ကား​ဘွဲ့​ ​လေး​ချိုး​ကဗျာ၊​ သင်္ချာနယ် ပဥ္စရီ စာအုပ်ဘွဲ့​ ​လေး​ချိုး​ကဗျာ၊​ လယ်တီသိပ္ပံ စာအုပ်ဆိုင်ဘွဲ့​ ရှစ်ဆယ်​ပေါ်စသည့်​ ' အရာဝတ္ထုဘွဲ့​ ' ကဗျာများ​လည်း​ ပါဝင်ပါသည်။
​မောင်ထွန်း​ရှိန်ဆိုသူက မိမိ၏ မိခင်အား​ ​တောင်း​ပန်ဝန်ချကာ ​ပေး​ပို့​သော ရတု၊​ ဓမ္မကထိက ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ပါး​က မိမိ၏ တပည့်​မအား​ ဆုံး​မဩဝါဒ​ပေး​သော ဆုံး​မစာစသည့်​ ' အ​ထွေ​ထွေ ' များ​လည်း​ ပါဝင်ပါသည်။

[ ၃ ]
ဒွိနဝါ​ဒွေက၌၊​ ​နွေအစ လှမ်း​မှီ၊​ ​ဟေမဝါ့​ စခန်း​ဆီမှာ၊​ ပန်း​သရဖီ ကြိုင်သင်း​။ မိန်တ​ပေါင်း​ ဆုတ်အသီဝယ်၊​ စတုတ္ထီပူး​နေ့​ အချဉ်း​။ မွန်း​ယိမ်း​စ ​နေမှုန်မှုန်တွင်၊​ ​လေအဟုတ်ထင်ရင်း​။ ​ရွှေတိဂုံ အရဟံ သနင်း​မှာဖြင့်​၊​ ရန်မကင်း​ဆက်နွယ်။ ​နောက်မျက်နှာ မုခ်အဆင်း​ဆီက၊​ တစ်မုဟုတ်ချင်း​ မီး​စလို့​သွယ်။ ဂူတန်​ဆောင်း​နှံ့​အကျယ်ကို၊​ လန့်​စဖွယ် အ​ထွေ​ထွေ ​တောက်ရာမှ၊​ အ​ခြေ​အောက် ငြမ်း​ဆိုက်ကပ်မှီ၊​ ကျွမ်း​မြိုက် ပတ်လည်။ တိဂုမွ​မွေသရီမှာ၊​ ​ထွေ​လေသည် ဝဋ်မီး​ကွဲ့​လေး​။
၁၂၉၂ ခု၊​ တ​ပေါင်း​လဆုတ် ၄ ရက်​နေ့​တွင် အ​နောက်ဘက်မုခ် အမှိုက်ပုံနှင့်​ ကိုင်း​ခြောက်​တောက စတင်​လောင်ကျွမ်း​သည့်​ အတွက် ကုန်း​တော်တစ်ခုလုံး​ကို ပြာကျသွား​ရ​ကြောင်း​ အမှတ်အသား​ရှိပါသည်။ ကျိုက်လတ်ဆရာချစ်က ထိုဖြစ်ရပ်ကို ကဗျာဖြင့်​ မှတ်တမ်း​တင်ထား​ခြင်း​ ဖြစ်ပါသည်။ လယ်တီပဏ္ဍိတ ဦး​မောင်ကြီး​ကို ဖွဲ့​ရာတွင် ' ဉာဏ်စုံလင်း​သည့်​ မြန်ခင်း​ပထဗျာမှာ၊​ မှန်ကင်း​ပမာ တစ်ဆူထင်ရှား​လို့​၊​ လူရှင်အများ​ ​လောကပါလံ၊​ အ​ဟောသာဓုညံ၊​ ကဝိမှန်သမျှ ကန်​တော့​ခံတယ်၊​ မ​ဟော့်​သဏ္ဌာန် ဉာဏ်ကြီး​ပါ​ပေ့​လေး​ ' ဟူ၍ ခမ်း​ခမ်း​နား​နား​ ဖွဲ့​ထား​ပါသည်။
ထို့​အတူ အသက်ငယ်ငယ်က​လေး​နှင့်​ တရား​ဟောနိုင်​သော ' ပန်း​တ​နော် ' မင်း​ဆယ်ရွာ၊​ ငါး​နှစ်သား​အရွယ်ရှိ ဓမ္မကထိက ​မောင်ထွန်း​ကြိုင်ဘွဲ့​ ​လေး​ချိုး​ကဗျာတာင် ဤသို့​ မှတ်တမ်း​တင်ထား​ပါသည်။
​သောအဋ္ဌာ ဒွိဧကမှာ​တော့​၊​ ​ကောလာဟလ ရှိ​နေကြတာ၊​ (အိုဗျာ) ဝိ​သေသရယ်တဲ့​ ​မောင်ထွန်း​ကြိုင်။
​ေဩာ် ... လွမ်း​ဖို့​ ​ကောင်း​လိုက်ပါဘိ၊​ ယွန်း​ကျောင်း​ရယ် ​ထေရ်မဟာအရှင်ဟု၊​ ​နေပမာအသွင် ၎င်းဆရာ​တော် ဘုရား​ရယ်က၊​ မူတစ်သွင် လူဝင်စား​သည်ဟု၊​ ​လောကဌာန်​ပြောသံစကား​ကိုဗျာ၊​ ကြား​ရပိုင်ပိုင်။
ပု​ဗ္ဗေယခင် ​ထေရ်မဟာသနစ်ကယ်နှင့်​၊​ ရု​က္ခေရှင် ​ဒေဝါအဖြစ်တို့​ကို​တော့​၊​ ​သေချာလှစ်ပါလို့​ ​ဟောပြနိုင်၊​ ​လောကခရိုင် မှာ​တော့​ လွန် ​ကျော်​စော။
​တွေး​ဆလျှင်၊​ ​ရှေး​ကပင် ထင်မြင်တဲ့​ အမှုရယ်​ကြောင့်​၊​ သုံး​လူ့​အရှင် အ​ခေါ်ပရ​မော်က၊​ နှစ်​ထောင်​ကျော် သာသနာ တိုင်​တော့​မှ၊​ ဆရာကြိုင်​ပေါ်မည့်​အ​ရေး​ကိုဖြင့်​၊​ မိန့်​ရွှေဗျာ၊​ ထုတ်​ဖော်​ကြွေး​လို့​ရယ်ဗျာ၊​ ​ပေး​ခဲ့​လေသ​လော။
၁၂၈၆ ခုနှစ်တွင် ဓမ္မကထိက ​မောင်ထွန်း​ကြိုင်ဟူ၍ ထင်ရှား​ခဲ့​သော ထိုပုဂ္ဂိုလ်ထူး​အ​ကြောင်း​ကို စုံစုံလင်လင် သိခွင့်​ရပါ သည်။
ကျိုက်လတ်ဆရာချစ်၏ ကဗျာများ​တွင် မြန်မာအ​ဆွေ ရုပ်ရှင်ကုမ္ပဏီ၏ သမိုင်း​ညွန့်​ပေါင်း​ ဇာတ်ကား​ထောမနာဘွဲ့​ ​လေး​ချိုး​ကဗျာ၊​ မြိုင်​တောဖွယ်ဇာတ်ကား​ အ​မျှော်ဘွဲ့​လေး​ချိုး​ကဗျာ၊​ ​ဝေဘူစံ ဇာတ်ကား​ဘွဲ့​ ​လေး​ချိုး​ကဗျာ စသည့်​ ရုပ်ရှင်ဘွဲ့​ ကဗျာများ​ ပါဝင်​နေသည်ကိုလည်း​ စိတ်ဝင်စား​ဖွယ် ​တွေ့​ရပါသည်။
' ​ပျော်စိတ်ကို ရှာသ​လေ​လေ၊​ ​မှော်ဝိဇ္ဇာ တစ်မူ​ဆောင်လို့​၊​ ပင်သူ​ယောင် ​တောမြိုင်အတွင်း​မှာ​တော့​၊​ အ​တွေး​ပေါ်​အောင် ​မွေ့​ပျော်တဲ့​အခင်း​တွေနှင့်​၊​ နတ်ဘုံပါ ဇာတ်ခုံကျင်း​တယ်ကွယ်၊​ (အိုဗျာ) မပျက်မယွင်း​ကြပါလို့​ အလှည့်​ကျ အပတ်စဉ်သာ နွှဲကြပါ​တော့​ (မိတ်​ဆွေတို့​ရာ) ရမ္မက်တမျှင်း​မျှင်း​နဲ့​ ဆွဲပါလိမ့်​ အဓိကရ ဇာတ်ရှင်မင်္ဂလာပွဲ '
ဟူ၍ ​ဝေဘူစံဇာတ်ကား​ဘွဲ့​ ကဗျာတွင် ဖွဲ့​ထား​သည်ကို ​တွေ့​နိုင်ပါသည်။
ထိုစဉ်က နိုး​ကြား​တက်ကြွ​သော လူငယ်များ​ပါသင်သည့်​ ' ရတနာသီဟ ဂျာနယ် ' ကိုလည်း​ ဆရာကြီး​ ဂရုပြုမိသည်။ ထို့​ကြောင့်​ ...
' နိုး​ဖို့​ ကြား​ဖို့​ လမ်း​ညှိသွယ်တယ်၊​ ငြမ်း​ကြီး​သဖွယ် အား​အင်​ကောင်း​လို့​၊​ ဖွား​မြင်အ​ပေါင်း​ နှစ်ခြိုက်​လေး​စား​ရန်၊​ ​ခေတ်လိုက်​ရေး​သား​ဟန်၊​ အတုခက်ဖို့​ ပြုချက်ဟန်တယ်၊​ ဇမ္ဗူမျက်မှန် သီဟရတနာကွဲ့​လေး​ '
ဟူ၍ ​လေး​လေး​စား​စား​ ဖွဲ့​ဆိုထား​သည်ကို ​တွေ့​ရပါသည်။ ​ခေတ်ကို မျက်​ခြေမပြတ်ဘဲ အား​ပေး​သင့်​သည့်​ ကိစ္စကို လိုလိုလား​လား​ အား​ပေး​သည့်​သ​ဘောဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။

[ ၄ ]
ဆရာကြီး​၏ ကဗျာလက်ရာကို ​လေ့​လာကြည့်​လျှင် ​ရေး​ဖွဲ့​ပုံ ​ရှေး​ဆန်​ကြောင်း​ အထင်အရှား​တွေ့​ရပါလိမ့်​မည်။ ​ရေး​ဖွဲ့​သော အ​ကြောင်း​အရာများ​မှာမူ စိတ်ဝင်စား​ဖွယ် ဖြစ်ပါသည်။ လူပုဂ္ဂိုလ် တစ်ဦး​ချင်း​ဖွဲ့​သည့်​ အဖွဲ့​မျိုး​ကအစ ​ခေတ်ကာလအ​လျောက် ​ပေါ်​ပေါက်သည့်​ အဖြစ်အပျက် အ​ရေး​ကိစ္စများ​အ​ကြောင်း​ ဖွဲ့​သည့်​အဖွဲ့​မျိုး​အထိ ကျယ်ကျယ်ပြန့်​ပြန့်​ ပါဝင်​နေ​ကြောင်း​ ​တွေ့​ရပါသည်။ ထိုအ​ရေး​ကိစ္စများ​နှင့်​ ပတ်သက်၍ ကရုဏာထား​သင့်​သည်ကို ကရုဏာထား​ပြီး​ နှစ်သက်ဝမ်း​မြောက် သင့်​သည်ကို နှစ်သက်ဝမ်း​မြောက်​သော ဆရာကြီး​၏ ​စေတနာကို အထင်အရှား​ ​တွေ့​ရပါသည်။
ဆရာကြီး​ ' ကျိုက်လတ်ဆရာချစ် ' ၏ ' ကဗျသိင်္ဂီ ' သည် ကိုလိုနီ​ခေတ် မြန်မာကဗျာလမ်း​ကြောင်း​တွင် တစ်ခန်း​ တစ်ကဏ္ဍ ​နေရာယူလျက် ရှိပါသည်။

ကလျာမဂ္ဂဇင်း​
အမှတ် ၄၅ ၊​ စက်တင်ဘာ ၊​ ၁၉၈၈ ။